پیچ HV که در سوله سازی ها بکار گرفته می شود به پیچ سازه نیز مشهور می باشد. پیچ HV سازه در واقع نوعی از پیچ های شش گوش می باشد که تنها در گرید های بالای فولادی تولید می شود. پیچ HV سوله و سازه طبق استاندارد DIN6914 در دستگاه استاندارد متریک کشور آلمان تولید شده و به منظور اتصال تیر آهن ها در اسکلت ساختمان ها استفاده می شود که تحت تنش های سنگین کششی و ارتعاشی می باشد. پیچ های HV همراه با مهره های مخصوص که طبق استاندارد DIN6915 تولید شده اند مورد استفاده قرار گرفته و مانند پیچ های شش گوش با آچار بکس ویژه و یا آچار فرانسه اتصال پیدا می کنند.
پیچ HV سوله و سازه نسبت به پیچ های شش گوش ساده که طبق استاندارد DIN933 بصورت تمام دنده و یا طبق استاندارد DIN931 بصورت نیم دنده تولید شده اند دارای گل های درشت تری هستند و از این رو پیچ HV را به پیچ گل درشت نیز می شناسند. از آنجایی که از پیچ سوله و سازه به منظور اتصال تیر آهن استفاده می شود و می بایست پس از عبور دو لبه فلزی اتصال پیدا کند این پیچ ها اغلب بصورت نیم دنده Partially threaded تولید می شوند. به همین ترتیب مهره DIN6915 و واشر استاندارد DIN6916 که در اتصال پیچ HV سازه مورد استفاده قرار می گیرند دارای گوشت بیشتر، مقاومت بالاتری در برابر تنش های فشاری، کششی و سایشی هستند.
مقاومت کششی و سایشی دو فاکتور بسیار مهم در تولید پیچ های اتصالی در سازه و سوله هستند. از این رو پیچ HV تنها در کلاس 10.9 فولاد تولید می شود که نه تنها دارای درصد بالایی کربن در ترکیبات آلیاژی خود می باشد بلکه از روش های سخت کاری حرارتی به منظور افزایش قابلیت های مکانیکی پیچ HV استفاده شده است. تنسایل کششی پیچ سوله و سازه HV طبق کلاس 10.9 برابر 1040 نیوتن بر میلیمتر مربع معادل می باشد. این کلاس از پیچ فولادی شش گوش تا 90% از بار تنسایل خود را در ناحیه پلاستیک تحمل کرده و سپس وارد محدوده الاستیک می شود که نشان از ترد بودن نسبی این کلاس از پیچ HV دارد.
سختی سطحی که به مفهوم مقاومت سایشی می باشد از دیگر فاکتور های مکانیکی پیچ سازه HV می باشد. در واقع دو فاکتور کیفی تنسایل و سختی سطحی بصورت موازی با افزایش تدریجی درصد کربن در ترکیبات آلیاژی و فرایند سخت کاری حرارتی فولاد در تولید پیچ سوله HV افزایش پیدا می کنند. سختی سطحی Hardness برای پیچ HV در مواردی به بالای 47 راکول می رسد که نشان از مقاومت سایشی بسیار بالای آن دارد. پیچ سازه HV با دنده های درشت Coarse thread تولید می شود و در سایز های M12 الی M24 مورد استفاده قرار می گیرند.
در سوله سازی و اسکلت زنی از دو روش مختلف به منظور اتصال تیر های آهنی استفاده می شود که یکی استفاده از پیچ HV سوله و سازه دیگری فرایند جوشکاری می باشد. هر یک از روش های اتصال ورق ها و تیر ها در اسکلت ساختمان ها دارای مزایا و معایبی می باشد که انتخاب نوع اتصال به طراحی و نظر مهندس عمران و ناظر پروژه بستگی دارد. از نظر اقتصادی باید گفت که اتصال اسکلت با پیچ HV اغلب هزینه بالاتری نسبت به فرایند جوشکاری داشته اما فرایند جوشکاری تیر آهن در سوله سازی نیاز به تخصص بالایی داشته و این اتصال توسط افراد متخصص می بایست صورت پذیرد.
به منظور اتصال سوله و سازه با پیچ HV نیاز به ایجاد سوراخ های سطحی بر روی تیر آهن می باشد که در واقع ایجاد این سوراخ های سطحی تمرکز تنش را در سازه تا اندازه ای افزایش می دهد. این در حالی است که در صورت اتصال سوله ها به روش جوشکاری اتصالی کامل تر و پیوسته تر را شاهد خواهیم بود. با این وجود در صورتیکه اتصال به روش جوشکاری با دقت و مهارت بالایی صورت نپذیرد نسبت به اتصال با پیچ HV سازه اتصالی غیر پایدار شکل خواهد گرفت. شایان ذکر است که یکی از مزایای کلی اتصال پیچ و مهره به کلیه اتصالات صنعتی قابلیت اتصال دو سطح در گرید های مختلف و متریال های مختلف می باشد. در مورد اتصال سوله با پیچ HV نیز اغلب گرید فولاد پیچ بسیار بالاتر از گرید آهن بکار گرفته شده در تولید تیر های آهنی می باشد. این در حالی است که گرید الکترود بکار رفته در جوشکاری تیر های آهنی سازه می بایست با گرید آهنی تیر ها یکسان باشد.
پیچ سازه HV با ابعاد متریک میلیمتری و طبق استاندارد DIN6914 که یک استاندارد ابعادی است طبق استاندارد صنایع آلمان و در دستگاه ایزو ISO7412 تولید می شود. بر طبق این استاندارد پیچ سوله و اسکلت HV می بایست با کلاس 10.9 و در چهار حالت سیاه یا بدون آبکاری سطحی، گالوانیزه سرد Bright zinc ، گالوانیزه گرم Hot dip galvanized و یا بصورت فسفاته Black عرضه شده باشد. در زیر جدول استاندارد ابعادی و وزنی پیچ HV در سایز M12 الی M36 میلیمتر توسط گروه صنایع پیچ و مهره آژاکس برای شما فراهم شده است.
Nom. قطر پیچ d | M12 | M16 | M20 | M22 | M24 | M27 | M30 | M36 | ||
طول گام دنده پیچ | 1.75 | 2 | 2.5 | 2.5 | 3 | 3 | 3.5 | 4 | ||
طول دنده b | L < 125mm | 21 | 26 | 31 | 32 | 34 | 37 | 40 | 48 | |
125-200mm | 23 | 28 | 33 | 34 | 37 | 39 | 42 | 50 | ||
K | مقدار اسمی | 8 | 10 | 13 | 14 | 15 | 17 | 19 | 23 | |
s | مقدار اسمی | 22 | 27 | 32 | 36 | 41 | 46 | 50 | 60 | |
L | وزن هر 1000 عدد پیچ HV بر حسب کیلوگرم | |||||||||
30 | 49.10 | |||||||||
35 | 53.60 | |||||||||
40 | 58.00 | 105.00 | ||||||||
45 | 62.10 | 113.00 | 188.00 | |||||||
50 | 66.60 | 121.00 | 200.00 | 257.00 | ||||||
55 | 71.00 | 129.00 | 212.00 | 272.00 | ||||||
60 | 75.40 | 137.00 | 225.00 | 286.00 | 362.00 | |||||
65 | 79.90 | 145.00 | 237.00 | 301.00 | 380.00 | |||||
70 | 84.30 | 153.00 | 249.00 | 316.00 | 398.00 | 532.00 | ||||
75 | 88.80 | 160.00 | 262.00 | 331.00 | 415.00 | 554.00 | 701.00 | |||
80 | 93.20 | 168.00 | 274.00 | 346.00 | 433.00 | 576.00 | 728.00 | |||
85 | 97.60 | 176.00 | 286.00 | 361.00 | 451.00 | 599.00 | 756.00 | 1184.0 | ||
90 | 102.00 | 184.00 | 298.00 | 375.00 | 467.00 | 621.00 | 784.00 | 1224.0 | ||
95 | 107.00 | 192.00 | 310.00 | 390.00 | 485.00 | 644.00 | 812.00 | 1264.0 | ||
100 | 199.00 | 322.00 | 405.00 | 503.00 | 665.00 | 838.00 | 1304.0 | |||
105 | 207.00 | 335.00 | 420.00 | 520.00 | 688.00 | 865.00 | 1336.0 | |||
110 | 215.00 | 347.00 | 435.00 | 538.00 | 710.00 | 893.00 | 1376.0 | |||
115 | 223.00 | 359.00 | 450.00 | 556.00 | 732.00 | 921.00 | 1415.0 | |||
120 | 231.00 | 372.00 | 465.00 | 574.00 | 755.00 | 949.00 | 1455.0 | |||
125 | 239.00 | 384.00 | 479.00 | 591.00 | 777.00 | 976.00 | 1495.0 | |||
130 | 247.00 | 396.00 | 494.00 | 609.00 | 800.00 | 1001.0 | 1535.0 | |||
135 | 409.00 | 509.00 | 627.00 | 822.00 | 1032.0 | 1575.0 | ||||
140 | 421.00 | 524.00 | 645.00 | 845.00 | 1059.0 | 1615.0 | ||||
145 | 433.00 | 539.00 | 662.00 | 867.00 | 1087.0 | 1655.0 | ||||
150 | 446.00 | 554.00 | 680.00 | 890.00 | 1115.0 | 1695.0 | ||||
155 | 458.00 | 569.00 | 698.00 | 912.00 | 1143.0 | 1735.0 | ||||
160 | 584.00 | 716.00 | 935.00 | 1170.0 | 1775.0 | |||||
165 | 599.00 | 733.00 | 957.00 | 1198.0 | 1815.0 | |||||
170 | 751.00 | 979.00 | 1226.0 | 1855.0 | ||||||
175 | 769.00 | 1002.0 | 1254.0 | 1895.0 | ||||||
180 | 787.00 | 1024.0 | 1281.0 | 1935.0 | ||||||
185 | 804.00 | 1047.0 | 1309.0 | 1974.0 | ||||||
190 | 822.00 | 1069.0 | 1337.0 | 2014.0 | ||||||
195 | 840.00 | 1092.0 | 1365.0 | 2054.0 | ||||||
200 | 1114.0 | 1392.0 | 2091.0 |
در این جدول ارتفاع گل پیچ سازه HV با حرف K، ارتفاع جان پیچ اسکلت با L، طول قسمت دنده شده پیچ HV با حرف b، قطر یا سایز پیچ با d و عرض گل پیچ HV با حرف s مشخص شده است. در قسمت معرفی وزن جدول که برای پیچ هایی با طول بین 3 سانتی متر الی 20 سانتی متر آورده شده است. وزن ارائه شده به ازای هر 1000 عدد پیچ و بر حسب کیلوگرم آورده شده است. همانگونه که قبلا هم گفته شد وزن پیچ سازه HV در قیاس با پیچ شش گوش ساده بیشتر می باشد.
پیچ های سازه در دستگاه استاندارد کشور آمریکا طبق استاندارد ASTM و بصورت اینچی تولید می شوند. دو گرید مختلف از استاندارد آمریکایی A325 , A490 هر دو در اتصالات سوله و سازه مورد استفاده قرار می گیرند. البته قابلیت های کششی و تنسایل دو گرید نام برده تفاوت گسترده ای دارد بگونه ای که تنسایل پیچ سازه A325 بین 105000 الی 120000 psi می باشد حال آنکه تنسایل مقاومت کششی پیچ سازه A490 حدود 150000 psi می باشد. در مقایسه با پیچ سازه HV که طبق استاندارد DIN6914 تولید شده است حدود 150800 psi می باشد که از نظر مقاومتی به پیچ سازه گرید A490 شباهت دارد. در هر حال مورد مشترکی که در مورد هر سه گرید پیچ سوله و سازه یکسان است گل درشت تر آنها می باشد که سطح اتکای بیشتری را برای پیچ در اسکلت ساختمان ها پدید می آورد و سطح اتکای بالاتر قابلیت تعلیق میزان بالاتری از بار را نیز به همراه دارد.
پیچ HV اسکلت ساختمان ها از گرید های فولادی تولید شده است که به سبب داشتن درصد بسیار بالای عنصر فلزی آهن در برابر زنگ زدگی در تماس با رطوبت آسیب پذیر می باشد. از این رو از روش های مقاوم سازی به منظور جلوگیری از زنگ زدگی پیچ سوله و سازه استفاده می شود. از روش های زیر به منظور جلوگیری از زنگ زدگی پیچ سازه استفاده می شود.
انتخاب نوع آبکاری پیچ HV بسته به نظر مهندسین طراح صورت می پذیرد. لازم به ذکر است که روش آبکاری داکرومات که روش نوین تری نسبت به موارد دیگر است نه تنها مقاومت بسیار بالایی در برابر زنگ زدگی ایجاد می کند بلکه در دمای پایین تری نسبت به روش آبکاری گالوانیزه گرم پیچ و مهره ها داشته و بر روی تنسایل کششی پیچ سازه HV تاثیر منفی نمی گذارد.